Fulden Ufacık

"Bodrum ilçesinde, bulunduğu teknenin batması sonucu cansız bedeni Bodrum kıyılarına vuran Aylan Kurdi.

 2 Eylül'de, içinde 14 kişinin bulunduğu fiber teknenin batması sonucu Suriyeli Aylan bebeğin de içinde olduğu 5 kişinin ölümüyle sonuçlanan olayda, minik Aylan'ın cansız bedeni Akyarlar Mahallesi'ndeki Fenerburnu sahiline vurmuştu.

Bodrum'da, 2 Eylül 2015'te Yunanistan'a geçmek isterken bindikleri lastik botun batması sonucu Suriyeli 3 yaşındaki Aylan Kurdi'nin yanı sıra ağabeyi ve annesinin de aralarında bulunduğu 5 kişi yaşamını yitirmişti. Aylan bebeğin sahile vuran cansız bedeninin görüntüleri, Suriye'deki savaşın korkunç yüzünü bir kez daha ortaya koymuş, uluslararası toplumun da tepkisini çekmişti."

2019 yılına girerken hala savaşın, vahşetin devam ettiği bir dünyada yaşarken insan olmak zor iş. Belki de en zor iş.

Kitap resimlerle süslenmiş ve mektubu okurken sizi mektubun içine sürüklüyor. Mektup belki bir sayfaya sığar ama içindeki duyguların sayısını sayamam. Babanın oğluna yazdığı mektup, çocukluğunda yaşadığı anıları Humus'un eski halini anlatarak başlıyor. O anıları keşke çocuğu da yaşasaydı. Çocuğu orayı küçükken görmüştü ama hatırlamayacak kadar küçüktü. Ama Humus artık eski humus değil.

“Ama o hayat o dönem şimdi bana bile sahte geliyor unutup gitmiş bir söylenti gibi.”

Denize dua ediyor çocuğunu korusun diye. denize dua ediyor sağ salim gidebilsin diye. çünkü deniz kuvvetli ve onun dua etmekten başka çaresi yok.

Leyla, ailesi ile İstanbul'a göç eden İstanbul onun için sadece gecekondu mahallesi ve inşaat kalıntılarından kalan toz toprak. Hani o filmlerdeki Haydarpaşa garı veya Boğaz nerede? İstanbul'un ona filmlerdeki mutluluğu getireceğini kim söyledi ona? 

İstanbul'un şartları ile küçük yaşta çalıştırıldı. Eve para getirmeliydi çünkü o fazladan bir boğazdı ve İstanbul'da ev almak için para birikmeliydi. Leyla'nın hayatı iş-ev ve Ömer'in güzel yüzü ile geçerken kim bilebilirdi tecavüz edileceğini. 

Üçüncü sayfa haberlerinden bir karakter olmaya başlamasının filizleri oluşmaya başladı bile. Tecavüz olayını öğrenen ailesi onu korumak yerine ondan kurtulmanın yollarını arayarak onu alkolik biri ile evlendirdiler. Artık ailesinin istediği ev ve dükkan Leyla'nın evliliği ile gelmişti. Peki ona sordular mı ne olmak istediğini ?

"Ben, Osman kızı Leyla... Babamın soyadından çıkıp kocamın soyadına geçtim. Televizyonda görüyorum, bazı kadınlar evlenince kocalarının soyadını almıyor. Babalarınınkini sürdürüyor. Amaan, ne fark eder. Beni o adama veren babanın soyadını taşıyıp ne yapacağım? Hele bazısı hem babasının hem kocasının soyadını taşıyor ki Allah muhafaza... İki celladımın da soyadını taşıyacağım he mi? Topunun soyuna kibrit suyu. Ben, Osman kızı Leyla, Remzi'nin karısı Leyla oldum. Bana sorsalar, sadece "Leyla" olmak isterim. "Leyla'yla Mecnun" bile değil, düz Leyla..."

İçimizin acıdığı ama kendi dertlerimizin peşinden koştuğumuz bir hayat yaşarken üçüncü sayfa haberlerini okuyup sonra üzüldüğümüz ama daha sonra da dertlerimizi yaşadığımız hayat. İşte Seray Şahiner bizi Leyla ile tanıştırarak kafamıza kafamıza vurmamızı sağladı. Okurken kendinizi toplum eleştirilerini okurken Leyla için bir şeyler  yapmak gerektiğini düşünerek buluyorsunuz. Etrafımıza baktığımızda bir sürü Leyla var ve bizim de onlara yardım etmemiz gerekiyor.  Kitabı mutlaka okumalısınız.

”Üçüncü sayfa haberleri üç-beş satırdan ibaret olsa da hikayeleri; "kırk katır mı kırk satır mı? dır.”

”Dizilerde de hep böyle oluyor. Başrol oyuncusu bir şey unutup bir yere geri döndü mü kesin başına bir şey gelir. İşte, televizyonda başına bir şey geldi mi başrol oluyorsun, hayatta başına bir şey geldi mi figüran. Ben de figüranmışım, ilk o gün anladım.”

“Seyirciler hep olur. Önceleri utanırdım. ‘El aleme rezil oluyoruz’ diye. Asıl el alem bana rezil oluyor. Görüp de görmeyerek. Madem beni yok sayıyorsunuz. Ben de sizi yok sayıyorum.”

”Alyansı parıl parıl parlıyor. Yeni evli zaar. Yeni evliler hep böyle ocakta yemekleri varmış gibi telaşla koşar kocalarına. Birkaç yıl geçsin, "yemeğin dibi tutmuşu makbul" demeye başlar. Evine koştuğuna göre, seviyor kocasını demek. Aferin kızın ailesine, hem okutup koskoca hemşire çıkarmışlar hem de sevdiğine vermişler. Yeri geldi mi damada diyorlardır ki, "Oğlum bu kızı sahipsiz belleme, arkasında dağ gibi babası var. Ezdirmeyiz." Aile dediğin bu hemşireninki gibi olacak.”

”Mesela ben dayak yedim diye karakola gitsem, biriniz şahitliğe gelmezsiniz, niye? E aile meselesi ne de olsa, yarın öbür gün ben kocamla iyi olurum, hatta size, "Sana ne be, kocam değil mi döver de sever de," bile derim de, siz kötü olursunuz di mi? Siz karışmazsınız. Bana üzülürsünüz tabii ama taraf tutmazsınız... Öyle de bir tutarsınız ki: Ben zulüm çekerken susuyorsanız, kocamın tarafındasınız. Siz, erkek tarafısınız.”

Logoterapi, Yunancada ‘anlam’ anlamına gelen logos ve terapi sözcüklerinin birleşmesinden meydana gelmektedir. Logoterapi, yaşamın her koşulda, hatta en kötü koşullar altında bile potansiyel olarak var olduğunu varsayar. Frankl, insanın düşünebileceği en kötü koşullara bile direnerek ve mücadele ederek, göğüs gerebileceğini söyler. Ancak kişinin hayata asılması için, yaşamı ve ölümü anlamlı kılacak bir nedeni,uğruna yaşayacak bir şeyi olması gerekir. Yaşamlarında anlamsızlık duygusu ağır basan bireyler,uğruna yaşamaya değer bir anlam bilincinden yoksun kalarak, iç dünyalarında oluşan boşluk duygusuna,yani varoluşsal boşluğa yakalanmışlardır. İşte bu noktada, Logoterapistin rolü, danışanın yaşamda bir anlam ve bir amaç bulmasına, ya da, var olan anlam spektrumunu bilinçli ve görünür hale getirmesine yardımcı olmaktır."

Logoterapi bir amacın yani İkigai'nin varlığından bahsediyor. Umarım İkigai'nizi bulursunuz.

"Yedi kez düş, sekiz kez kalk."

"Epiktetos'un dediği gibi, " Konu sana ne olduğu değil, buna nasıl tepki verdiğindir."

"Direğe iple bağlanan bir eşek kendini kurtarmak için direğin etrafında dönüp durdukça direğe yapışık hareket edemez halde kalır. Aynı şey kendi korkularından ve rahatsızlıklarından kurtulmaya çalışıp acılarına daha fazla saplanan obsesif düşünme biçimine sahip insanlar için de geçerlidir."

1932 yılında New York kenti’ndeki “Group Theatre”da oyuncu olarak tiyatroya başladı. 1939 yılına kadar burada çalıştı. 1940 yılında tiyatro yönetmenliği yapmaya başladı. Tüm Amerika’da ünlü oldu ve Broadway‘in en iyi yönetmenleri arasına girdi. 1944 yılında sinema filmleri yönetmeye başlamıştır.

1947 yılında “Actors Studio” adında oyunculuk okulunu Cheryl Crawford ve Robert Lewis‘le birlikte kurdu. Marlon Brando ve James Dean gibi efsane oyuncular yetiştirdi. “İhtiras Tramvayı”, “Rıhtımlar Üzerinde”, “Cennet Yolu” gibi başyapıtlara imza attı. En gözde öğrencilerinden biri unutulmaz filmlerinde başroller verip bir ikon haline getireceği Marlon Brando‘ydu. ‘Rıhtımlar Üzerinde’ ve Tennessee Williams’ın oyunundan uyarladığı ‘Arzu Tramvayı’yla Brando’yu yaratırken, en iyi filmlerinden biri sayılan ‘Cennet Yolu’yla James Dean efsanesini ortaya çıkarttı. Kazan, tanınmamış oyuncularla çalışmayı severdi. Rod Steiger, Natalie Wood, Lee Remick, Warren Beaty gibi isimlerin onunla çalıştıktan sonra yıldız oldular.

1952 yılında Amerikan Karşıtı Faaliyetleri İzleme Komitesi’nce (HUAC) sorgulandı. Sinema sanayiinden komünist eğilimli sekiz arkadaşını ele vererek onların kariyerlerinin sona ermesine yol açmıştı. Bunlardan birisi olan senarist Abraham Polonsky, Elia Kazan’ın 1999 yılında onur Oscar’ı alacağını duyunca “Umarım ödülünü alırken birisi onu vurur” demişti. 1999 yılında 71. Akademi Ödüllerinde Yaşam boyu Onur Ödülü’nü, HUAC sorgusu nedeniyle protestolar arasında aldı. Kendisi de Komünist Parti üyesi olan Kazan, Senatör McCarthy’yle işbirliği konusunda hiç geri adım atmadı. 1997‘de İstanbul Film Festivali‘nden Onur Ödülü almaya geldiği sırada Cumhuriyet Gazetesinden Ahu Antmen’e verdiği röportajda konuyla ilgili şunları söylemişti: “Doğru olduğuna inandığım şeyi yaptım. Özür dilemiyorum. Utanmıyorum. Ve beni mutsuz etmiyor.”

1960-1964 yılları arasında da New York‘da Lincoln Sahne Sanatları Merkezi Repertuar Tiyatrosu’nda yönetmenlik yaptı.

1960’ların ortalarında tiyatrodan uzaklaşmaya başladı; sinemayı da ikinci plana bırakarak yazarlık yapmaya başladı.

1988 yılında 7. Uluslararası İstanbul Film Festivalinde seçici kurul başkanlığı yaptı. Ayrıca 1988 yılında yönetmenliğini ve senaristliğini Zülfü Livaneli‘nin yaptığı Uğur Polat, Sevtap Parman, Rutkay Aziz, Menderes Samancılar, Kenan Pars, Fikret Kuşkan‘ın oynadığı “Sis” adlı filmde küçük bir rolde konuk oyuncu olarak oynadı.

Elia Kazan, 28 Eylül 2003 tarihinde ABD, New York, Manhattan‘da 94 yaşında ölmüştür."

Roman, Livaneli'nin Elia Kazan'ı New York'taki evine onu ziyaret etmesi ile başlıyor. benim dikkatimi çeken konu ise şu oldu; Evde klarnet çalması bende aitlik duygusunun eksiğini (İstanbul'da doğması ve göç etmesi) hissettirdi. O klarnetin sesi ile olmak istediği yere gidiyor. Belki de Livaneli'den onu Kayseri'ye götürmesini istemesinin nedeni de bu olabilir.

7 yaşındayken Elia'nın sinemalarından birini izlerken onunla arkadaş olacağını kim bilebilirdi? Bazen kaderin ipini siz ne yaparsanız yapın ördüğünü fark etmek gerekir. 

Eğer Livaneli'nin dilini seviyorsanız bu kitabın sizi başka diyarlara götüreceğine eminim. Ayrıca kitabın içinde bulunan illüstrasyonlar da M.K: Perker'e ait. Bu illüstrasyonlar da kitap ile bütünleşmenize yardımcı oluyor.

”Sakın ola hiçbir şey için üzülme ama bol bol kız, öfkelen, dövüş, savaş, küfret ama üzülme. İnsanı üzüntü çürütür."

”Sadece erkeklerin rol aldığı, kadınların eve kapatıldığı ya da örtüler altında gizlendiği bir toplumda uygarlık kurulamıyordu.”

"Bazı insanların, sürekli olarak başka bir hayatın düşünü kurduğunu biliyordum. Nereden mi? Kendimden."

”İnsanlar da yaşlandıkça, bir anlamda ağaçlaşırlar. Gençken insan insandır, ağaç ise ağaç. Yaşları ilerledikçe birbirlerine benzemeye başlarlar. Hiç kimseyi bağışlamayan merhametsiz yerçekimi, insanların da ağaçların da gövdelerini aynı biçimde büker; eklemlerini aynı amansız şişkinliklerle yumrulaştırır, düğümler."

"..Elia'ya söylediklerini hatırlatıyordum.Ne diyordu usta yazar: "Dünyada iyi insan kötü insan diye birşey yoktur.Herkes birbirini kendi egosunun çatlaklarından izler, hayat bir yanlış anlamalar bütünüdür."

Ama insan düşünceleri,izlenimleri,çağrışımları denetleyemez ki!Aniden gelen saçma sapan ve önemsiz bir imgeyi bile engelleyemezsin.Zaten önemli mi, önemsiz mi olduğunu da bilemezsin."