Bazı kitaplar yaşanmışlık kokar. Sanki yaşadıkları bir yerden çıkacak ve insanlara kendini gösterecek. İşte bu kitaptaki öykülerde bulunan karakterlerin yaşadıkları veya hissettikleri sizi onların yanına götürüyor. 

Savaşın acımasızlığı ile yaşamaya çalışan insanlara tanık olacaksınız. Savaşın içinde kendi kimliklerini aramaya çalışan savaşın ortaya çıkması ile hayatları etkilenen o insanların...

Yazar verdiği bir röportajda şöyle demiştir:

"Saraybosna Marlborosu’na girecek hikâyelerden birini Haziran 1992’de, Saraybosna Kuşatması’nın başlamasından iki buçuk ay sonra kaleme almıştım. Dolayısıyla, tarihsel bir mesafe kat etmek veyahut tarihin vuku bulmasını beklemekten ziyade, olacak olanları neredeyse gerçekleşmeden önce yazmaya başladım. Korkudan ve gözlerimin önünde dünyanın, beni ben yapan her şeyin, bütün bir hayat tecrübemin, geleneklerimin ve şimdilerde sıkça kullanılan bir kelime olan  “kimliğimin” yok olmasının verdiği yıkıcı bir çeşit duyguyla yazdım. Bana öyle geliyordu ki, tabii eğer savaştan kurtulursam, olduğum kişiye dair geriye hiçbir şey kalmayacaktı. Ve ben de dâhilinde yok olan tüm dünyamın, tüm kimliğimin, tüm o olduğum kişinin bulunduğu hikâyeleri yazdım. Eğer gerçek hayatta bunların hiçbiri artık olmayacaksa, hatta Saraybosna da olmayacaksa, en azından, kimlik kartım gibi göstereceğim ve “Evet, bakın, bu benim.” diyeceğim bu kitapta olsun. Bu kitap ve diğer her şey işte bunun gibi sebeplerden ortaya çıktı. Savaş pornografisini sevmem, savaşın romantize edilmesini de sevmem, yalandan duyarlılıkları, kolektif duyguları ve kurbanlarla yapılan empatileri de. Saraybosna Marlborosu’nun karakterleri katiyen kurban değildir. Onlar anormal koşullardaki normal insanlardır. "

Gelecek hakkında plan yapamadığınız, bir adım atsanız ne olacağını bilemediğiniz , doğdunuz veya kendinizi hissettiğiniz o yerin yok olacağını düşündüğünüz o zamanlar... Ancak yazar şartlar ne olursa olsun Saraybosnalıların yaşama inancını, yaşama tutunmaya çalışmalarını, umutlarını ve hayallerini öykülerine serpmiş.

Öyküler normal bir durum veya olayı anlatırken bir anda çıkan savaş ile yaşamların nasıl değiştiğini aktarıyor. Bombaların yanı başında patlamasını, insanların birbirine bakışlarını ve daha nicelerini...

Kitabı sevmemin nedeni yazarın kendine has üslubu ile Saraybosna'yı Saraybosnalıları anlatmasıdır. Sanki o kültürü ve yaşanılanları okurken kendimi bir yandan sokaklarda yürürken bir yanda savaşın içinde buldum. 

Kitabın içinde yirmi dokuz tane öykü bulunmaktadır. Gelelim hikayelerin ayrıntılı incelemelerine:

İlk öykü Gezinti. Yağmurlu bir günde küçük bir çocuğun otobüs gezintisinde yaşadıklarını okuyoruz.

İkinci öykü Kaktüs. Kız arkadaşı seyahat etmeyi seven hayatta güzel şeylerin kaçacağını düşünen biridir. Bu yüzden yılbaşını şehrin dışında geçirmeyi teklif eder. Ancak işler planladığı gibi olmayacaktır. Yılbaşı hediyeleri otel odasında vermeyi istemese orada hediyelerini verirler. Kız arkadaşı ona bir kaktüs almıştır. İşte bu kaktüs ve kaktüsün onun hayatına etkisini okuyacağız.

"Çok da önemli değil, yalnızca hayatta detayları korumamız gerektiğine dair bir uyarı. Geride başka bir şey de yok."

Üçüncü öykü Soygun. Bahçelerinde hayat dolu elma ağaçları var. Komşuları da bu elma ağacında bulunan elmaların en güzelini seçerlerdi. Bir gün onlara karşılık verdikten sonra olanları okuyoruz.

Dördüncü öykü Tosbağa. Anlatıcının Tosbağa'yı aldığı ilk gün yaşadıklarını, onu nerede ve nasıl aldığını ve daha sonra olanları anlatıyor.

"Veda dediğin yavaşça gelmeliydi, her zerrem de hissetmeliydim, ta ki bu şehirde, ölmüş ve bedenleri parçalanmış insanlar, tahrip edilmiş binalar ve unutulmuş bir çocukluk dışında, bana ait hiçbir şeyin kalmadığını idrak edene kadar."

Beşinci öykü Yüzük. Anneannesinin ölümünden sonra yaşanılanları okuyoruz.

"Savaş kedersiz ölümler alışkanlığı üzerine kuruludur."

"Mutluluk, diğer bütün duyguların yokluğunda, diğer bütün intibaları unutturacak o sahneyi gözetler ve tıpkı bir orgazm ânı gibi, hayatın iplerini elinde tutmaya azca önem verirsin."

Altıncı öykü Gospar. Gospar Ivo'nun savaş ile beraber değişen hayatını okuyoruz.

Yedinci öykü Boşnak Güveci. Elena ve Zlaya birbirinden farklı iki insandır. Birbirlerine aşık olurlar ancak savaş kendisini gösterir. savaş ile değişen hayatlarını okuyacağız.

"Peki ya aşk neydi? Aşk hayal etme, plan yapma, düşlere dalma hakkından kimseyi mahrum bırakmamaktı."

Sekizinci öykü Küçük Hanım. Çipo halasının dairesine taşındıktan sonra Küçük Hanım'ın gelmesiyle yaşanılaları okuyoruz.

Dokuzuncu öykü Gong. Tramvay sürücülerinin çaldığı çan orada yaşayan insanları etkilemeyi çoktan bırakmıştı. Taa ki bir gün eski boksör Mişo bu yere gelene kadar. Onun gelişi ve Gong sesinin ondaki etkisini okuyacağız.

Onuncu öykü Slobodan. Yıllardan 1944. Mira ve Bogdan, Mira'nın karnındaki bebeğin alınmasına karar verirler. Ancak kürtaj başarısız geçer ve Slobodan dünyaya gelir. Peki bu durum hayatını nasıl etkiler? 

On birinci öykü Alabalık. Aldığı haber ile geçmişinin izlerini hatırlayarak gecenin ay ışığından göl manzarasına çatıdan bakar. Geçmişin izlerini takip ediyoruz.

On ikinci öykü Sakal. Savaş zamanı bodrum katında esir alınan kişilerin yaşadıklarını okuyoruz.

On üçüncü öykü Çapkın Çiko. Armin'i Harun'un gözünden okuyoruz.

On dördüncü öykü Komünist. Ivo T. komünisttir. Onun yaşadıklarını okuyoruz.

"İnsanın kalbi, yalnızca doğru yere hafifçe vurduğunuzda yumuşarmış."

On beşinci öykü Mezar. Mezarlıklara doğru bir yolculuk yapıyoruz. Yaşam ve ölümün iç içe olduğu bu yerde, tepedeki mezarlıktan, burada yatanların hayatlarını mezarcının anlatması ile dinliyoruz.

"Hayat yalnızca yaşadığını bildiğinde kıymetlidir. Ölüm seni her zaman hazırlıksız yakalar, yaşadığını bile fark etmediğin bir anda."

On altıncı öykü Akbaba. Konuşkan İzet'in savaş zamanında başına gelen olayı ve sonrasını okuyoruz.

"Zaten bir insan hiçbir şey bilmediği bir konu hakkında nasıl yalan söyleyebilirdi?"

"Belki de hayatta en mantıklı kararın hiçbir şey söylememek olduğu anlar vardı."

On yedinci öykü Bahçıvan. Savaş sırasında marul, havuç ve yaban havucu ekmesini ve yaşadıklarını okuyoruz.

On sekizinci öykü Uyanış. Savaş günleri Davor'un yaşantısını, geçmişini ve çevresinde yaşanılanları okuyoruz.

On dokuzuncu öykü Voyvoda. Komutan anlamına gelen kelime Musa adındaki birine lakap olarak kullanılıyor. D. köyünde yaşayan bu kötü adam hakkında yazılmış hikayeyi okuyoruz.

Yirminci öykü Teşhis. Çetnikler salih F.'nin gözleri önünde eşi ve çocuğunu öldürmüştür. Bu olaydan sonra onun yaşadıklarını okuyoruz.

Yirmi birinci öykü Koloni. Avusturya- Macaristanlılar, Bosna'ya geldikten sonra kurdukları kolonide yaşayan Rudo L.'nin yaşadıklarını okuyoruz.

Yirmi ikinci öykü Ret. Bir çocuğun, babalığı ve annesi ile olan hayatından kesit okuyoruz.

Yirmi üçüncü öykü Fotograf. Senka ve Maşo'nun aşk hikayesini okuyoruz.

"Her aşkın anahtarı sadakattir."

Yirmi dördüncü öykü Yolculuk. Yuruşiç ailesinin savaştan kaçmak, ait oldukları yerden uzaklaşmak, için çıktıkları yapmaları gereken yolculuğu okuyoruz.

Yirmi beşinci öykü Kör. Zoran'ın komşularından birinde bulduğu tartıdan sonra yaşanılanları okuyoruz.

Yirmi altıncı öykü Çan. Çan barından ve orada çalan şarkılardan bahsedilen bir öykü.

Yirmi yedinci öykü. Mektup. Terk ettiği şehirden sonra yeni yaşadığı yerde eline geçen mektubu okuyoruz.

"Hayat, nabız gibi, tüm ufak aldatmacalar ve ertelemelerle atmayı sürdürüyordu, tıpkı çekler ve kredi kartları gibi, insanlar kapalı çemberler içerisinde neon ışıklı reklamlar gibi titriyorlar ve ait oldukları yüzyılı yaşıyorlardı, anne rahminden mezara kadar tüm felaketlerden uzak bir biçimde."

"Hayatın yaşanan kısmı unutulmaya değerdir, gelmekte olan kısmında ise insan, tıpkı masallardaki gibi, ölene dek mutlu mesut yaşamalıdır."

Yirmi sekizinci öykü Saksafoncu. Saksafoncu ile kendini kıyaslamasını okuyoruz.

"Telaffuz edilmemiş kelimeler narin bir sessizlik oluşturur, savaşlardan ve tartışmalardan iyisiyle kötüsüyle kurtulmuş herkes huzurlu uyur."

Yirmi dokuzuncu öykü Kütüphane. Saraybosna'da yaşanılan patlamalar sonucu yanan Viyeçnitsa kütüphanesini, yanan kitapları ve kitapların derin anlamlarını okuyoruz.

Eğer öykü türünde ve Saraybosna ile ilgili yazılmış kitaplardan hoşlanıyorsanız bakmanızı öneririm.