Babalar ve Oğullar'ın konusu söyledir. Nikolay Petroviç, Kirsanov ailesinin babasıdır. Karısı ölür, Feniçka adlı bir köylü kızla metres hayatı yaşamaktadır. Onunla evlenememesi subay olan kardeşi Pavel’in sınıf farklılığı görüşüne saygısı nedeniyledir. Aslında radikal bir kimliği vardır. Henüz köleliği kaldıran yasa çıkmadan, yanındaki serileri özgürlüklerine kavuşturmuştur. Gerçi bu yüzden malikanenin kiralarını toplamakta zorlanmaktadır, ama yine de iyi niyetlidir ve bunu sürdürür. Arkady, Nikolay Petroviç’in oğludur. Yirmili yaşlarda, güler yüzlü, enerjik bir gençtir. 1859 Mayısında üniversiteyi bitirir, yanında tıp öğrencisi arkadaşı Bazarov’la babasının çiftliğine döner. Bazarov’un görüşleri gerek Nikolay’a ve gerekse Pavel’e terstir. Ondan yalnızca Feniçka ve bebeği şikâyetçi değildir.

Bazarov, uzunca süren bu konukluğu sırasında bir gün Arkadiy ile il merkezine giderler. Orada dul Anna Sergeyevna Odintsov ile onun kız kardeşi Kat ile tanışırlar. Anna’yı kendi düşüncelerine yalan bulurlar. Anna da hızlı ve anti-gelenekçidir, iki arkadaşı çekici bulur ve davet eder. Bu geliş gidişler sırasında Bazarov, Anna’ya âşık olur. Arkady de Katya’ya…

Bir gün Bazarov ile Arkadiy, Bazarovlar’ı ziyarete giderler. Babası emekli bir subay, annesi eskiye bağlı bir kadındır. Her ikisi de oğullanyla övünürler. Arkady, birden Bazarov’un Pavel amcasıyla ettiği alayı anımsar ve üzülür. Çünkü onlar da nihilist değillerdir. Bunun için de neredeyse yumruk yumruğa kavgaya bile girişeceklerdir, ama vazgeçerler. Kirsanovlar’ın çiftliğine dönerler.

Bazarov, Anna’yı unutmak istemektedir. Bunun için de Nikolay’ın metresi Feniçka’yla flört etme çabası içine girer, bir gün de zorla öper. Bunu gören Pavel, Bazarov’u düello’ya davet eder. Düello’da Bazarov’a bir şey olmaz, Pavel ise, küçük bir yara alır. İsteksiz barışırlar ve aralarındaki anlaşmazlığa bir hikâye uydurup, asıl konuyu gizli tutarlar.

Pavel’in Nikolay’la görüşmeleri sırasında ona yalvarırcasına onu gerçekten seviyorsa, evlenmesini önerir. Bu arada Arkady, Katya’yı sevmeye başlamıştır. Evlenme önerisine hemen olumlu yanıt alır. Bu, Bazarov’dan ve onun Nihilizminden ayrılması anlamını da içerir. Tıpkı babası gibi toprak sahibi, ailesine bağlı bir kişi olma yoluna doğru adım atar. Artık ileri görüşleri olacaktır, iyi bir vatandaş olacaktır. Ama ihtilalci değildir. Bazarov bu işten pek hoşlanmaz. Çiftlikten ayrılır.

Bazarov Anna’ya da veda ederek doğduğu köye döner. Babasının evine yerleşir. Doktorluğa başlar. Pek mutlu değildir. Bir gün, tifüsten ölen bir hastaya otopsi yaparken elini keser. İçinde topluma karşı duyduğu acı, öfke ve küskünlük dinmemiştir. Birkaç gün sonra aynı hastalıktan ölür.

Öte yandan Kirsanovlar’da mutluluk egemendir: Arkady ile Katya’nın evliliği dışında Anna da şimdi olmasa da bir gün sevebileceği biriyle evlenir. Pavel, daha mutlu olacağı inancıyla yaşamını Almanya’da sürdürecektir…
Kitapta, Bazarov Nihilizmi; Pavel ise Liberalizmi savunmaktadır. Bu yüzden ikisi arasında hep bir çatışma vardır.

"Ama o tatlı ilk anlar neden ölümsüz kalamıyor, neden ölmeyen, sona ermeyen bir ömürleri olmuyor?"

"Her insan bir bilmecedir."

"Hem çoğu elimizde olmayan, bize bağlı bulunmayan gelecekten niye söz edelim? Neden onu düşünelim?"

Çok da hoş bir işle meşgulsünüz. Toprağın üzerine uzanıp gökyüzüne bakmak..."

Evlat senden kopmuş bir parçadır. O tıpkı kartal gibidir. İsterse gelir isterse uçup gider."